De Albert Heijn heeft deze week een nieuwe reeks plantaardige broodbeleggen gelaunched.
Erg goed nieuws voor ons veganisten!
Dit betekent namelijk dat de gemiddelde non-vegan NL'er meer keuze heeft bij het schap en wellicht eerder een keertje de plantaardige versie kiest.
Ander goed nieuws: Er zijn nu ook geen smoesjes meer mogelijk!
Uitspraken van vegan-twijfelaars zoals: 'Maar wat moet ik dan op mijn brood doen…' of 'Ik mis mijn smeerleverworst nu al…' zijn nu van tafel.
Of de keuze uit meer plantaardig broodbeleg de switch naar meer plantaardig eten makkelijker maakt, is nog de vraag. Immers speelt smaak hierbij ook een grote rol.
De groep mensen die het laatste zetje nodig hadden en de alternatieven goedkeuren, zijn nu misschien sneller om. Ook de mensen waarbij de argumenten duurzaamheid en dierenleed voorop staan, zijn blij met het nieuwe assortiment.
Is het het waard om veel geld uit te geven aan dergelijke producten?
Maar de gezondheidsbewuste vegans prikken hier doorheen. Zij zullen niet zo gauw voor de sterk bewerkte vegan alternatieven kiezen (althans ik niet). Laten wij eerlijk zijn: De smaak van leverworst en co mis ik niet echt.
Ik kijk veel liever naar de voedingswaarde van een product.
Is het het waard om veel geld uit te geven aan dergelijke producten? Of kan ik gewoon die voedingsstoffen uit andere milieuvriendelijkere en gezondere voedingsmiddelen halen? Met andere woorden:
In hoeverre passen de producten binnen een gezond en volwaardig plantaardig dieet?
Vegan vleeswaren: Sowieso een gezondere keuze dan de dierlijke variant
De International Agency for Research on Cancer (IARC), een orgaan van de WHO, heeft stoffen ingedeeld naar de sterkte van het bewijs daarvoor dat deze kankerverwekkend zijn.
Groep 1 bevat stoffen waarvan men weet dat deze kankerverwekkend zijn (dus kanker veroorzaken). Het woordje ‘veroorzaken’ wordt niet vaak in de wetenschap gebruik en wanneer het wordt gebruikt dan alleen wanneer men 100% zeker is dat er een OORZAKELIJK verband is.
De conclusie dat salami net zo gevaarlijk is als asbest, is dus onjuist.
Als een stof dus in Groep 1 staat wil dat zeggen dat wij zeker weten dat deze stof kankerverwekkend is. Dus alle stoffen die in deze groep staan hebben gemeen, dat het bewijs daarvan op tafel ligt. Het feit dat bewerkt rood vlees, zoals salami of hotdogs naast asbest en tabak bij Groep 1 horen, is misschien al bekend. De conclusie dat dan salami net zo gevaarlijk is als asbest, is dus onjuist. Salami is niet net zo sterk kankerverwekkend als asbest of tabak, maar men weet voor 100% DAT deze stofjes kankerverwekkend zijn.
Dat wil niet zeggen dat het eten van bewerkt rood vlees met een korreltje zout moet worden genomen. Integendeel, het is ten zeerste geadviseerd om bewerkt rood vlees niet te eten. Rood vlees veroorzaakt darmkanker en er is een associatie gevonden met maagkanker. Wat dat betreft zijn dus de plantaardige worstjes altijd gezonder dan hun dierlijke equivalent.
Groep 2A bevat stoffen die waarschijnlijk kankerverwekkend zijn. In Groep 2A staat bijvoorbeeld rood vlees. Van rood vlees weten wij niet alleen dat het eten van rood vlees in verband wordt gebracht met darmkanker (minder sterk bewijs voor alvleesklierkanker en prostaatkanker), maar weten ook het achterliggende moleculaire mechanisme daarvan.
Vegan leverworst
Qua ingrediënten is de 'leverworst' geen eens zo verkeerd. Het enige wat me stoort zijn toegevoegde suikers. Het goede nieuws is, dat de hoeveelheid dan ook weer erg meevalt: 0,4 g suikers per 100 g. Per portie (15 g) is dus de hoeveelheid suiker te verwaarlozen. Echte leverworst bevat vaak een veelvoud aan toegevoegde suikers: maltrodextrine, suiker en dextrose.
Net zoals veel bewerkte producten, bevat ook dit product toegevoegd zout, al is dat nogal te verwaarlozen als je per portie kijkt: 0.20 g zout. Echte leverworst bevat ongeveer een halve gram zout meer per 100 g. Jammer dat er zeezout in plaats van gejoodeerd zout is gebruikt. Zo had dit nog een bron van jodium kunnen zijn, welke samen met het gejodeerd zout uit brood en keukenzout had kunnen bijdragen aan een adequate inname van jodium.
Wat erg goed is, is dat er vitamine B12 en ijzer is toegevoegd. Je mag verwachten dat dat ongeveer dezelfde hoeveelheid is die je ook van nature in leverworst zou terugvinden. Door deze toevoegingen is dit product een goed alternatief voor een flexitariër of vegetariër die zo af en toe voor het plantaardige product wil kiezen.
Voor een die hard veganist die wat betreft deze voedingsstoffen alleen terugvalt op dergelijke alternatieven moet zich wel bezighouden met andere bronnen van vitamine B12 en ijzer. Alles over ijzer en vitamine B12 leer je in de cursus Écht (w)eten. Tot slot wil ik hier nog het vitamine A benoemen. Zoals je misschien weet wordt vitamine A opgeslagen in de lever. Leverworst, die dus gemaakt is van lever, is een uitstekende bron van vitamine A. Vitamine A in deze vorm vind je niet terug in een plantaardig dieet. Een plantaardig dieet kan alleen het pro-vitamine A in de vorm van carotenoïden bevatten. Het lichaam kan in de meeste gevallen (wanneer je niet tot de zeldzame groep behoort die hierin een genetische afwijking heeft) pro-vitamine A omzetten in vitamine A. Alles over vitamine A en hoe hoe je deze omzetting optimaliseren kunt, heb ik samengevat in het ebook over vitamine A, wat deel is van de cursus. En kwa eiwitgehalte? Kan deze leverworst een goede bron van eiwitten zijn? Deze leverworst bevat 7 g eiwit per 100 g. Ter vergelijking: Normale leverworst bevat 16 g eiwitten en brood bevat 13 g eiwitten per 100 g. Je mag je eigen conclusie trekken.
Vegan Spek
Laten we eens kijken naar de ingrediënten. Zet zoals de vegan leverworst bevat de vegan spek ook toegevoegd zout en toegevoegde suikers. De hoeveelheid is echter teruggerekend naar een portie te verwaarlozen. Eerder niet bij de leverworst benoemd, ook deze vegan spek bestaat voor het grootste gedeelte uit zonnebloemolie. Erg goed dat er voor zonnebloemolie in plaats van palmolie of kokosolie is gekozen, wat betreft de gezondheidsfactor van deze vetten. Laatstgenoemde bestaan namelijk grotendeels uit verzadigde vetten, die je juist door het weglaten van dierlijke producten aan het vermijden bent. Dierlijke producten zijn namelijk de grootste bron van verzadigde vetten binnen een Westers dieet. We weten dat verzadigde vetten het cholesterol verhogen. Meer weten over dit thema? Lees dan deze blogpost. En hoe zit dat met zonnebloemolie en het hoge gehalte aan omega-6 daarvan? Omega-6 staat er bekend om, om ontstekingen in het lichaam te bevorderen. Bij een ontstekingsreactie wordt inderdaad omega-6 gebruikt om ontstekingsstofjes aan te maken, zoals prostaglandinen. In een bepaalde hoeveelheid is omega-6 essentieel voor onze gezond, maar in een overmaat, zoals van veel dingen, is het niet meer gezond. Funfact: Als je veel omega-6 binnenkrijgt, is je lichaam minder goed in staat om uit omega-3 (alfa-linolzuur) EPA en DHA te vormen. Om deze reden en de groeiende wetenschappelijke inzichten, die laten zien dat een omega-6-rijk dieet ongezond is, wil je de consumptie van omega-6 beperken. Meer over het thema omega-3/ omega-6 en EPA/ DHA leer je in de les daarover binnen de cursus Écht (w)eten.
Wat cool is, is dat je ziet aan de voedingswaarde tabel van de vegan spek, dat dit voor het grootste gedeelte uit onverzadigde vetzuren bestaat. Vergelijk dit eens met echte spek: 8-9 g verzadigd vet per 100 g! 4 keer zo veel! De 2,3 g verzadigd vet in deze vegan spek komt uit de zonnebloemolie. Je ziet hier ook weer dat vitamine B12 en ijzer is toegevoegd. Per portie is dat 0,11 mcg vitamine B12. De dagelijkse inname van vitamine B12 voor een volwassen persoon ligt bij 4 mcg per dag. Dus een portie hiervan is verreweg van voldoende! Heb andere bronnen van vitamine B12 in jouw dieet als veganist. Laat je hierin adviseren. In de cursus Écht (w)eten heb ik een lange les gewijd aan dit thema: Hoe kom ik aan voldoende vitamine B12 als veganist? Moet ik suppleren? Indien ja, welke vorm dan? En hoeveel? En met 4,4 g eiwitten kun je deze vegan spek als geen goede bron van eiwitten zien. Voor mensen die geen varkensvlees lusten, mogen eten of van varkensvlees bulten krijgen, is deze vegan variant een uitkomst.
Vegan Grillworst
De grillworst bestaat voor het grootste gedeelte uit water, zonnebloemolie en een heel rijtje aan e-nummers. Vergelijkbaar qua ingrediënten met de eerder beschreven vegan producten. Hier wil ik nog eens benadrukken dat de vleeswarenvervangers behalve een klein beetje B12 en ijzer geen andere gezonde voedingsstoffen leveren. De producten zijn relatief voedingsstofarm.
Ook als je kijkt naar het gehalte aan eiwitten valt dit ook hier zeer tegen: Dit product bevat slechts 0,7 g (!) eiwitten per 100 g. Niet noemenswaardig dus. Je mag je peulvruchten en volkoren granen blijven eten voor je dagelijkse eiwitbehoefte. Wat interessant te benoemen is, is dat er relatief veel vezels in het product zitten. Een normale grillworst bevat 0 g vezels per 100 g en deze grillworst heeft wel 5,4 g vezels per 100 g! Om deze grillworst te eten voor de vezels die erin zitten, is geen goed idee. Ik kan dan veel gezondere opties opnoemen, waar je naast vezels ook vitamines, mineralen en secundaire plantenstoffen van binnenkrijgt: Fruit en groente.
De overige plantaardige varianten van vleeswaren, zijn qua ingrediënten zeer vergelijkbaar met de eerder toegelichte producten. Al met al kunnen wij zeggen dat het enorm goed nieuws is voor de veganscene dat er een groter aanbod is gekomen van vegan producten. Dit maakt het voor twijfelaars makkelijker om toch over te stappen naar 100% plantaardig en geeft de flexitariërs en vegetariërs de kans om vaker voor een duurzamer, gezonder en diervriendelijker broodbeleg te kiezen. Een win-win situatie voor alle betrokken partijen dus.
Echter, gezond in de zin van voedingswaarde zijn deze producten niet te noemen. Net zoals het advies voor andere sterk bewerkte, voedingsstofarme producten geldt, geldt dat advies ook hier: Het dagelijks eten van dergelijke producten is niet nodig om gezond te blijven als veganist, leuk om zo af en toe te eten en er mee te shinen (of te sjoemelen) op de eerst volgende post-corona borrel thuis.
Laat me weten wat je van de blogpost vond!
Heb je de producten al geproefd? Let me know in the comments!
Ik niet eerlijk gezegd, Persoonlijk zou het ook nooit in huis halen. Met dat geld kan ik veel gezondere producten kopen die mij 10x zo veel voedingsstoffen leveren.
