'We hebben altijd al vlees gegeten en zijn alleseters.'
Deze argumentatie hoor je vaak van critici van een plantaardig dieet. Op het eerste gezicht lijkt het een valide argument, maar als je kritisch kijkt, dan kan deze argumentatie niet stand worden gehouden.
'Omdat we het altijd al hebben gedaan'
Dieren te doden voor de consumptie van vlees zou gerechtvaardigd zijn, omdat we dat ‘altijd’ al gedaan hebben. Maar hoelang je iets al doet, zegt niets over de ethische waarde achter dat wat je doet. De mensheid heeft over een grote periode slavernij toegelaten en uitgeoefend en vrouwen het stemrecht ontzegt. We hebben bovendien altijd al oorlog gevoerd en hongersnood was en is alom aanwezig.
Al deze gebeurtenissen uit het verleden rechtvaardigen niet dat deze ook verder uitgeoefend mogen worden, laat staan 'goed' waren om te doen. Nu is vanuit ethisch perspectief niet meer te denken dat deze gebruiken en gebeurtenissen menswaardig waren.
Wanneer we een eerlijke wereld willen, kunnen wij niet willekeurig ergens een ethische grens trekken en op basis van irrationale argumenten bepaalde persoonsgroepen of andere levenswezens uitsluiten. Het gaat er niet om, om dieren dezelfde rechten als de mens toe te zeggen, maar om gewoon de basisbehoeften en basisrechten in acht te nemen en geen onnodig leed toe te brengen.
'Wij zijn alleseters'
Aan de andere kant is ook het tweede deel van het argument niet valide. Omdat een mens een alleseter is en het daarom gerechtvaardigd blijft om vlees te blijven eten, is fout.
Juist het feit dát wij omnivoren zijn en geen carnivoren opent voor ons in deze discussie een mogelijkheid om te zeggen dat wij vlees eten kúnnen maar niet hoeven.
Bovendien hebben wij als mens niet het verteringsstelsel van een carinivoor. In het plaatje hieronder uit een wetenschappelijk review zie je dat er verschillende soorten verteringsstelsels zijn.
Je ziet duidelijke verschillen tussen het verteringsstelsel van een carnivoor en het verteringsstelsel van de mens. Echte carnivoren hebben bepaalde enzymen niet die een omnivoor wel heeft.(1) Bovendien produceert de mens in tegenstelling tot echte carnivoren zelf geen vitamine C en heeft dus vitamine C uit de voeding nodig.(2)
Daarnaast mag je niet vergeten wat voor een grote invloed het koken op ons verteringsstelsel heeft gehad. Ook wanneer de mens in staat is om zowel dierlijke als plantaardige voeding tot zich te nemen, ziet ons verteringsstelsel toch anders uit dan dat van andere omnivoren uit het dierenrijk.(1) Als je bijv. het verteringsstelsel van een varken met dat van een mens vergelijkt, dan zie je dat naar verhouding het verteringsstelsel van de mens ongeveer met de helft kleiner is.(1) En als wij bijv. naar een carnivoor zoals de hond kijken, dan zien wij dat deze naar verhouding een duidelijk kortere dikke darm heeft dan de mens.
Waarom wij geen omnivoor, herbivoor of carnivoor zijn
De mens dan een herbivoor noemen, zoals vaak binnen het veganisme wordt gedaan, is ook niet helemaal juist. De mens een carnivoor noemen, is net zo min juist. Ook kunnen wij ons geen echte omnivoor noemen. De mens is een omnivoor die is begonnen met koken, waardoor ons verteringsstelsel nog eens verder veranderd is.(1) Daarom kun je de mens ook het beste cucinivoor noemen, zoals vaak in de literatuur wordt geopperd.(1)
Vlees zonder leed
Tot slot, als de behoefte er is om dood weefsel van andere levenswezens te eten, dan schept de huidige technologische vooruitgang mogelijkheden om vlees te produceren zonder dat daar een levend wezen zijn leven voor moest opofferen.
Zo is het inmiddels al mogelijk om in een petrischaaltje vanuit een paar dierlijke cellen een heel stuk vlees te kweken. Dit wordt ook wel 'cultured meat' genoemd. Experts voorspellen dat in 2040 60% van het wereldwijde vleesaanbod niet afkomstig is uit veehouderijen.(3) 35% zal komen uit 'cultured meat' en 25% van het aanbod zal bestaan uit vegan vleesvervangers.(3) Met name deze plant-based alternatieven zouden een cruciale rol spelen in de transitiefase naar een duurzamere 'vlees'productie.(3)
Kortom, het is in deze tijd niet meer ethisch verantwoord om als mens vlees te blijven eten. In hoeverre het eten van vlees nog een vrije keuze voor het individu is, mag ook de vraag zijn. Want bij die keuze is niet alleen het welzijn van de mens, maar ook dat van andere levenswezens geïnvolveerd. De duurzamaheidsaspecten nog daargelaten...
Ik denk dat het een kwestie van tijd is, dat veehouderij niet meer zal existeren. Net zoals in de vorige eeuwen de slavernij is afgeschaft of het vrouwenstemrecht gekomen is. Nieuwe ontwikkelingen op technisch gebied laten nu al zien hoe het vleesaanbod in 20 jaar veranderd zal zijn.
(1) Furness JB, Bravo DM. Humans as cucinivores: comparisons with other species. J Comp Physiol B. 2015 Dec;185(8):825-34. doi: 10.1007/s00360-015-0919-3. Epub 2015 Jun 30. PMID: 26123626. (2) Abdullah M, Jamil RT, Attia FN. Vitamin C (Ascorbic Acid). 2020 May 22. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan–. PMID: 29763052.