In blogartikelen op internet lees je regelmatig uitspraken over soja van 'experten', zoals het bericht dat soja de schildklierfunctie zou schaden.
Ik ben voor jullie de literatuur ingedoken om hier een wetenschappelijk antwoord op te kunnen geven.
Let’s go!
Wat zeggen voedingsinstanties?
De uitspraak dat soja de schildklier zou schaden, spreekt de wetenschappelijke consensus en posties van de voedingsinstanties tegen. De British Dietatic Association (BDA) schrijft over soja in de paper van 2014: ‘De laatste meta-analyse van 14 studies heeft bevestigd dat sojaconsumptie geen gevaarlijke uitwerkingen heeft op de schildklier van gezonde mensen.’ (1)
Ook de Academy of Nutrition and Dietatics (AND) schrijft: ‘Hoewel voedingsmiddelen zoals soja, kruisbloemigen (bv. broccoli, bloemenkool, boerenkool) en zoete aardappels goitrogene substanties (= stoffen die de schildklier kunnen remmen) bevatten, hebben deze bij gezonde personen met een goede verzorging met jodium geen negatieve impact op de schildklier.’ (2)
De zorg om de negatieve consequenties van soja op de schildklier komt uit oude celstudies(3) en experimenten met ratten(4) en niet uit studies met mensen binnen een kader van een eetpatroon.
Dierexperimenten
Deze oude celstudies en dierexperimenten zorgden voor onrust: Soja-isoflavonen zouden belangrijke enzymen voor de aanmaak van schildklierhormonen remmen, wat tot een onderfunctie van de schildklier kan leiden. Versterkt werden deze zorgen door enkele losse berichten vanuit de VS waar baby’s een onderfunctie van de schildklier kregen door hun jodiumarme zuigelingsvoeding op basis van soja.
Wanneer soja geen kwaad kan
Het werd snel duidelijk dat door een tekort aan jodium in de soja-babyvoeding een onderfunctie van de schildklier is ontstaan. Na de toevoeging van jodium aan de soja-babyvoeding in het jaar 1959 werden geen verdere gevallen meer geconstateerd.(5)
Zolang de jodiumtoevoer adequaat is, is er geen reden voor zorgen voor de goitrogene werking van soja. Er zijn veel planten die meer of minder sterke goitrogeen-werkende substanties bevatten. Broccoli, spruitjes, rode kool, lijnzaad, gerst, perziken, peren, pijnboompitten, groene thee, pinda’s, spinazie, zoete aardappels en nog veel meer andere voedingsmiddelen bevatten van nature in grote en in kleinere mate groitrogene substanties. (6,7)
Om al deze voedingsmiddelen uit het dieet te elimineren alleen omdat ze in het geval van een jodiumtekort een negatief effect op de schildklier zouden kunnen hebben, is een irrationele inperking van het dagelijkse dieet. Het geldt niet soja te vermijden, maar kortweg de toevoer van jodium adequaat te houden. Zo kun je baat hebben bij alle gezondheidsvoordelen van deze genoemde voedingsmiddelen zonder een eventueel negatief effect op de schildklier.
Tot deze conclusie komt ook de eerder genoemde analyse van de BDA met 14 studies die deels ook een looptijd tot 3 jaar hadden en daarmee niet alleen kortdurende effecten kon aantonen.(8)
En personen met een schildklierfunctiestoornis?
Maar hoe zit dat met personen die reeds een hypothyreoïdie (= onderfunctie van de schildklier) hebben? Zouden zij soja moeten mijden?
De BDA stelt voor dat je bij de inname van synthetische schildklierhormonen, de consumptie van soja redelijk constant moet houden en grote fluctuaties in het dagelijkse dieet te vermijden. (9) Dit helpt om de dosering van schildklierhormoon beter te kunnen reguleren.
Wanneer je volwaardig plantaardig eet en je liever geen soja, om welke reden dan ook, wilt eten, dan zou je eigenlijk ook moeten letten op andere factoren die ook een impact op de (synthetische) schildklierhormonen kunnen hebben.
Zo kan bijvoorbeeld een hoge toevoer van vezels de opname van een schildklierhormoon-preparaat remmen en ook in dit geval zou je de waardes nauw moeten blijven controleren en de dosering moeten aanpassen.(10) Toch zou men ook in dit geval niet de aanbevolen hoeveelheid vezels van 30 g per dag moeten negeren.(11) Bovendien helpt het om het schildklierhormoon ’s ochtends vroeg op lege maag in te nemen en 30 minuten te wachten voordat je soja-isoflavonen, vezels of andere substanties, die de opname remmen, tot je neemt.(12)
Conclusie
Kortom, alleen personen met al een reeds gediagnosticeerde hypothyreoïdie en die de daarvoor bestemde medicatie moeten innemen, dienen te letten op de consumptie van opname-remmende en/of schildklier-remmende substanties. Voor gezonde personen met een voldoende tot goede status van jodium zijn schildklieremmende substanties, zoals goitrogene stoffen uit soja ongevaarlijk.
Wil je meer leren over soja?
Check dan even deze site: https://www.academyforhealth.nl/online-cursus-echt-w-eten
In de online cursus Écht (w)eten heb ik een hele les aan het thema soja gewijd.
Wil je meer informatie over de cursus? Schrijf me dan een berichtje!
Referenties
(1) British Dietetic Association. (2017). Food Fact Sheet: Soya, food and health - the basics. Geraadpleegd op 1 november 2019 van https://www.bda.uk.com/foodfacts/soya2017.pdf
(2) Melina, V., Craig, W., & Levin, S. (2016). Position of the academy of nutrition and dietetics: vegetarian diets. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 116(12), 1970-1980.
(3) Divi, R. L., Chang, H. C., & Doerge, D. R. (1997). Anti-thyroid isoflavones from soybean: isolation, characterization, and mechanisms of action. Biochemical pharmacology, 54(10), 1087-1096.
(4) Chang, H. C., & Doerge, D. R. (2000). Dietary genistein inactivates rat thyroid peroxidase in vivo without an apparent hypothyroid effect. Toxicology and applied pharmacology, 168(3), 244-252.
(5) Chen, A., & Rogan, W. J. (2004). Isoflavones in soy infant formula: a review of evidence for endocrine and other activity in infants. Annu. Rev. Nutr., 24, 33-54.
(6) Hever, J., & Cronise, R. J. (2017). Plant-based nutrition for healthcare professionals: implementing diet as a primary modality in the prevention and treatment of chronic disease. Journal of geriatric cardiology: JGC, 14(5), 355.
(7) Bajaj, J. K., Salwan, P., & Salwan, S. (2016). Various possible toxicants involved in thyroid dysfunction: A Review. Journal of clinical and diagnostic research: JCDR, 10(1), FE01.
(8) Messina, M., & Redmond, G. (2006). Effects of soy protein and soybean isoflavones on thyroid function in healthy adults and hypothyroid patients: a review of the relevant literature. Thyroid, 16(3), 249-258.
(9) Messina, V. (2012). RD Resources for Consumers: Safety of Soyfoods. Geraadpleegd op 1 maart 2020. Beschikbaar via http://bit.ly/2CYfpKf
(10) Liel, Y. A. I. R., Harman-Boehm, I. L. A. N. A., & Shany, S. H. R. A. G. A. (1996). Evidence for a clinically important adverse effect of fiber-enriched diet on the bioavailability of levothyroxine in adult hypothyroid patients. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 81(2), 857-859.
(11) Meyboom-de Jong, B. (2018). Richtlijnen goede voeding 2015 van de Gezondheidsraad. Bijblijven, 34(5), 358-360.
(12) Zeitler, P., & Solberg, P. (2010). Food and levothyroxine administration in infants and children. The Journal of pediatrics, 157(1), 13.